Het lijkt wel alsof mijn hele bureau vol ligt met losse gedachten, flarden van teksten, citaten over van alles en nog wat. Deze bijvoorbeeld, van de dirigent Jaap van Zweden: “ Kunst doet er wel degelijk toe. Het is voedsel voor de ziel en de geest. Het is de binding in de maatschappij. Het is het leven.” Binnenkort zit hij op de allerhoogste plek die je in de muziekwereld kunt bereiken, als chef-dirigent van het New York Philharmonic Orchestra, een van de toporkesten in de wereld van de klassieke muziek.
Het is me opgevallen dat mensen die heel hoog op de ladder staan, altijd zo duidelijk en op een toegankelijke manier kunnen aangeven wat de kracht is van kunst. Zoals Jaap van Zweden, zoals Freek de Jonge, Eugenio Barba, Peter Brook en Grotowski. Zodra we afdalen naar de meer dagelijkse praktijk, komen we mensen in het vak tegen, die het steeds minder lijken te begrijpen of bij de kern kunnen komen. Bij hun gaat het vaak meer over publieksbereik, over professioneel of minder professioneel, zogenaamd politiek geëngageerd of actueel, huur of uitkoop van een productie… Als maker voel je je soms net alsof je op de markt staat en roept: ‘Wie biedt er meer voor dit kilootje cultuur?’ Aan andere kant heb je van die jonge, bevlogen mensen die de wereld willen ontdekken en zelf achter de waarheid willen komen. Zoals David, een jongen van 20 jaar, net klaar met school, maar ontzettend nieuwsgierig. David was onze CultuurGids in Amersfoort. Ondanks het feit dat hij niet paste in een doorsnee groep buurtbewoners, was hij juist daardoor een enorme aanvulling. Hij bekeek alles vanuit een ander perspectief. Vorige week vertrok hij naar Belgrado (Servië) om bij POD Theater een repetitieproces bij te wonen. Om dat avontuur aan te durven moet je een dosis bevlogenheid hebben. Want hoe dichtbij het ook mag zijn, 2000 kilometer naar het zuidoosten vanuit Amsterdam, daar is de wereld toch helemaal anders. En POD Theater is een bevriende theatergroep van ZID, maar werkt op een volledig eigen manier. Met kinderen en jongeren, ouderen volwassenen, professionals en niet-professionals. Maar net als ZID, steeds vanuit de gedachte dat kunst er wezenlijk toe doet. Ik kan nu nog niet overzien wat David gaat leren, maar het is me wel duidelijk dat hij met deze ervaring een andere persoon wordt. Want om te groeien is het belangrijk dat je jezelf durft los te maken van je vertrouwde, bekende omgeving en dat je inspiratie elders zoekt. Pas dan kun je, zoals Jaap van Zweden, na een ontdekkingstocht van vele jaren een heel hoog punt bereiken en toch de essentie nog steeds weten te pakken.
Karolina Spaic