Tijdens het ExploreZ Festival 2024 hebben we vijf makers uitgekozen als artists in residency voor TIP – Theatre in Palm, een Europees theaternetwerk waar ZID Theater lid van is. We stellen jullie graag voor aan één van deze artiesten:
Ivana Nikolic
Mijn naam is Ivana Nikolic. Ik ben een kunstenaar en intersectie-activist voor de rechten van Roma-minderheden. Ik organiseer culturele evenementen, theatervoorstellingen, workshops en educatieve projecten voor volwassenen en kinderen. Ik ben de bedenker en spreker van de podcast “+ROM -RUM”, waarin ik de strijd aanga tegen discriminatie van Roma in Italië en Europa door hun cultuur, kunst, geschiedenis en herinnering te beschrijven. Hiervoor heb ik een universitaire opleiding gedaan in onderwijswetenschappen en filosofie.
Mijn artistieke ontwikkeling is niet gestart op een kunstopleiding, maar begint bij mijn Roma-familie. Mijn familie is een kunstfamilie in hart en ziel, en laat dat met regelmaat op straat zien.
In 2015 ontving ik de CILD-award (Collective Voice in de categorie mensenrechten). In 2018 werd ik als kunstenaar erkend door het European Roma Institute for Arts and Culture (ERIAC).
Ik ken ZID Theater al een lange tijd, ik heb meegedaan aan het Theatertafels project in Italië, in 2016, als een deel van het EU project, Caravan Next. Daarna hebben we samengewerkt in het EU project/ Erasmus+ Our Stage, over de kunstuitingen van jonge Roma en Sinti in Europa. Nu kom ik naar het ExploreZ festival met het Yacka Collectief, waarmee ik samen met andere Roma en Sinti artiesten de voorstelling Proud to be Roma heb gemaakt.
Wat betekent verandering voor jou?
Voor mij betekent verandering dat minderheden worden erkend en niet worden gediscrimineerd.
De gevallen van Romahaat in Europa zijn talrijk. Het actuele nieuws herinnert ons vaak aan deze mensonterende standpunten, zoals de gebeurtenissen in Torre Maura. Ook herinneren we ons het elf maanden oude meisje dat in de rug werd geschoten door een man die “alleen maar het pistool wilde testen” vanuit het raam. Op 19 juni werd Stanislav Tomas, een Roma uit de Tsjechische Republiek, door de politie aangehouden en gedood. Stanislav stierf net als George Floyd, maar zonder de aandacht van de media.
Over de hele wereld zijn er nog steeds vele gevallen waarin Roma worden gediscrimineerd. Ik hoop dat dit verandert.
Hoe kunnen we het veranderen?
Discriminatie tegengaan is moeilijk omdat het zowel van buitenaf komt en ook geïnternaliseerd is. Roma voelen zich vaak niet vrij om hun etnische identiteit te uiten en schamen zich soms om wie ze zijn. Hoewel ik als activist discriminatie aankaart, is het lastig om met deze stereotypering om te gaan. Op sociale netwerken zie ik veel Roma-jongeren die zich schamen voor hun etniciteit en zich verbergen.
Daarom is het belangrijk om trots te zijn op wie we zijn. Je staat hierin niet alleen; er zijn ondersteunende netwerken van mensen met dezelfde achtergrond. Als we nu niet opkomen voor onze identiteit, blijft het negatieve stereotype bestaan en verandert er niets.
Vertel je verhaal en help anderen hetzelfde te doen. Zoek gelijkgestemden op en geloof in je boodschap.
Waar werk je nu aan?
Onlangs heb ik aan een sociaal theaterproject gewerkt met jonge Roma en Sinti artiesten dat uitmondde in het maken van een voorstelling genaamd “Proud to be Roma: Ethnic coming out”. We hebben nu het Yacka Collectieve opgericht en we gaan verder met ons werk en onze missie. Helaas negeren velen in de huidige maatschappij de Samudaripen Roma genocide, de massamoord op Roma en Sinti tijdens de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast is er weinig kennis over de deelname van Roma en Sinti tijdens het verzet. Juist om deze redenen, vind ik dat deze herinneringen het verdienen om verteld en gekend te worden. In de voorstelling “Proud to be Roma: Ethnic coming out, geef ik een stem aan deze verhalen. We hebben met veel succes opgetreden tijdens het ExploreZ festival 2024.
